خان چهارم: سیر تا پیاز اصول قولنامه نویسی

چه فروشنده خودرو باشید و چه خریدار آن، باید نکاتی را درباره نحوه نوشتن قرارداد اولیه خودرو که به آن قولنامه می‌گویند بدانید. قولنامه یا مبایعه‌نامه نویسی یکی از مهمترین مراحل مهم در بحث معامله خودرو است که خیلی از افراد برای آن ارزشی قائل نیستند. حال آنکه اگر یکی از طرفین معامله بدعهدی و بدقولی کند و به تعهدات خود پایبند نباشد و مسیر معامله از روند خود خارج شود، آن وقت تعهدات است کتبی به داد طرف مقابل می رسد وجلوی ضرر او را می گیرد.

حتی اگر قولنامه ‌ای به‌ صورت دستی، روی یک تکه کاغذ نوشته شود، وقتی دو طرف قرارداد آن را امضا کنند، وجاهت قانونی پیدا می‌کند. همواره سعی کنید قولنامه خودرو را دقیق بنویسید، حتی اگر طرف دیگر معامله، دوست قدیمی شما باشد. علاوه بر اهمیت نوشتن قولنامه، نگارش صحیح و اصولی آن هم اهمیت خیلی زیادی دارد طوری که اگر متن قولنامه اصولی و با رعایت نکات حقوقی همراه نباشد عملاً کارایی نداشته و نمی تواند به شما کمک کند.

در این بخش به شما کمک می کنیم تا نحوه نوشتن یک قولنامه اصولی را یاد بگیرید.

1 – مدارک و احراز هویت طرفین معامله را بررسی کنید.

در اولین مرحله حتماً مدارک شناسایی طرفین رویت شود و احراز محل سکونت فروشنده انجام  شود. ضمناً در صورت تراکنش مالی جهت واریز بیعانه، حتماً حساب مبدا و مقصد متعلق به طرفین معامله باشد و از حساب بانکی اعضاء خانواده استفاده نشود.

 

2- مدارک و احراز هویت خودرو را بررسی کنید.

در مرحله دوم بیمه نامه، کارت خودرو، سند کمپانی، برگ سبز، کارت سوخت، کارت گارانتی و طلایی (در صورت وجود) را چک کنید.

جهت احراز هویت خودرو، یک بار دیگر مدارک ذکر شده در خان 3، مورد 7 از سوال 2 را با دقت بخوانید.

 

3- چجوری قولنامه بنویسیم؟  (فایل ضمیمه قابل دانلود در سایت است)

جهت نگارش قولنامه، موارد زیر را درج کنید.

1- مشخصات هویتی خریدار و فروشنده: نام و نام خانوادگی، کد ملی، آدرس، تلفن و …

2- مشخصات هویتی خودرو مطابق با کارت شناسایی: نوع، سیستم، تیپ، شماره شاسی، شماره موتور و ….

3- مبلغ خودرو و نحوه پرداخت: مشخص کردن کل مبلغ خودرو، مبلغ بیعانه و مبلغ مانده هنگام انتقال مالکیت و مهمتر از همه شرایط پرداخت مابقی مبلغ خودرو (به صورت نقد، چک، مشخصات چک یا …)

4- مسئول پرداخت هزینه های قانونی: خلافی، عوارض شهرداری، مالیات انتقال، حق الثبت، شماره گذاری که عموماً هزینه تعویض پلاک بر عهده خریدار است.

5- سایر توافقات طرفین در انجام معامله: تاریخ شماره گذاری و تنظیم سند، نحوه انتقال مالکیت (اعم از وکالتی یا مراجعه دو نفره)، شرایط فسخ و میزان جریمه فسخ

دقت کنید:

6- اگر فروشنده هستید حتماً از خریدار بخواهید خودرو را پیش از نگارش قولنامه، کارشناسی کند و باید اقرار کند خودرو کارشناسی شده و به رویت وی رسیده و با آگاهی کامل از شرایط فنی و بدنه آن را خریداری می کند. نگارش این بند به نفع فروشنده است، که براساس آن، خریدار خودرو را رسماً پسندیده و معامله را به دلیل عیوب فنی فسخ نمی کند. پس اگر فروشنده هستید و از سلامت خودرو خودتان مطمئن هستید، خریدار را ملزم کنید در قولنامه قید کند خودرو را کارشناسی کرده و سلامت سیستم های فنی و بدنه خودرو به تایید وی رسیده است. اگر خریدار چنین موردی را امضا نکرد مطمئن باشید که کلاهبردار بوده و دنبال فسخ معامله و گرفتن جریمه فسخ است. پس هیچگاه با چنین فردی معامله نکنبد.

8- گاهی اوقات فروشنده دلال است و خریدار با اعتماد به حرف او خودرو را می خرد و بعداً متوجه می شود که خودرو معیوب بوده اما نمی تواند طبق شرایط قولنامه معامله را فسخ کند یا مجبور است هزینه گزافی بابت فسخ بپردازد. و همینطور بلعکس چه بسیارند خریدارانی که دلال هستند و براحتی می تواند با فریبکاری خودرو را بعد از قولنامه معیوب جلوه داده و معامله را فسخ کرده و هزینه فسخ از فروشندۀ از همه جا بی خبر اخذ کنند. اصولا این خریداران دلال از همان ابتدا فقط به نیت اخاذّی هزینه فسخ معامله با شما تماس می گیرند.

9- شرایط توقف خودرو را حتما توافق و مکتوب کنید که هیچ یک از طرفین معامله نتواند بابت این قضیه بهانه بتراشد.

10- حتما قولنامه را خوش خط و خوانا، بدون ابهام و شفاف و با تمام موارد نوشته و اعداد را هم به حروف هم به عدد بنویسید تا امکان جعل و تغییر وجود نداشته باشد.

11- اگر قولنامه در بنگاه توسط فرد ثالث نوشته شود، معمولا 1 الی 1.5 درصد قیمت خودرو به عنوان حق الزحمه تحریریه پرداخت می شود.

در ادامه نسخه قولنامه آماده شده ایمن ران را ملاحظه می کنید. می توانید فایل آن را به رایگان از سایت www.imenrun.com منو «معامله امن» دانلود و در معاملات خود استفاده کنید.

 

4- شرایط فسخ معامله به چه صورت هست؟

در رابطه با حق فسخ در معاملات باید بدانید که وجود یا عدم وجود حق فسخ و مبلغ آن کاملاً وابسته به توافق طرفین است. این توافق می‌تواند به اشکال مختلفی صورت بگیرد:

1- هیچکدام از طرفین حق فسخ نداشته نباشد 2-  هر دو طرف حق فسخ داشته باشد 3- یکی از طرفین حق فسخ داشته باشد.

در موارد 2 و 3 فرد خاطی باید مبلغی به عنوان جریمه فسخ بپردازد.

از لحاظ حقوقی به اختیار برهم زدن معامله (خیار) می گویند. خیارات در مباحث حقوقی به چند دسته تقسیم می شوند: غَبن، تدلیس، شرط، تاخیر، شرط و … که پرکاربردترین آنها در بحث معاملات خودرو به شرح زیر هستند:

1. خیار غَبن: غَبن یعنی ضرر و زیان یعنی یکی از طرفین معامله از خرید و فروش ضرر کرده باشد. مثلاً خریدار متوجه شود که خودرو را گران خریده یا فروشنده متوجه شود خودرو با ارزان فروخته و متضرر شده است و در اینجا می‌تواند به حکم خیار غَبن معامله را فسخ کند.
2. خیار تدلیس: تدلیس یعنی فریبکاری یعنی فروشنده، مال را بهتر از آنچه که هست نشان دهد و با فریبکاری باعث شود شما ایرادهای مورد معامله را متوجه نشوید. در این صورت خریدار می‌تواند به حکم خیار تدلیس قرارداد را فسخ کند.

معمولاً در قولنامه های نمایشگاه داران خودرو چنین عبارتی وجود دارد:

«کافه خیارات ولو خیار غبن و تدلیس فاحش از خریدار اسقاط گردید».

این جمله به این معناست که خریدار به صورت کاملا قانونی حق فسخ را از خود سلب کرده حتی اگر بعد از امضاء قولنامه متوجه شود خودرو را گران خریده یا خودرو دارای ایراد است.

مراقب امضا چنین قولنامه ای باشید چون حق فسخ را از خود سلب کرده اید و اگر بدون کارشناسی آن را خودرو را بخرید و بعداً متوجه اشتباه خود شوید، هیچ کس جز شما مقصر نیست.

5- شرایط تسویه و استعلام چک به چه صورت هست؟

بعد از دریافت بیعانه در حین قولنامه نویسی، بهترین شرایط جهت دریافت مابقی ثمن معامله و تسویه معامله، همراهی طرفین معامله در بانک و واریز مبلغ نهایی به صورت مستقیم (پایا، ساتنا، چک بین بانکی) از طریق بانک است. در غیر این صورت قبل از جدا شدن از فروشنده، حتماً به بانک مراجعه کنید و از اعتبار چک و مبلغ چک اطمینان حاصل کنید.

ضمنا حتما مبلغ تسویه از حساب خریدار به حساب فروشنده واریز شود و اگر خریدار هستید و موجودی حساب شما برای تسویه کافی نیست، هیچ وقت از حساب فرد دیگری مثلاً پدر، برادر یا … مبلغ تسویه را به حساب فروشنده انتقال ندهید. بلکه ابتدا پول را به حساب خود واریز کنید و از حساب خود به حساب فروشنده واریز کنید تا فروشنده نتواند بعداً در دریافت پول از شما ادعای کذب کند.

 

6- شرایط و انواع توقف خودرو بعد از قولنامه به چه صورت هست؟

1- خودرو در پارکینگ عمومی متوقف شده و قبض پارکینگ توسط پارکینگ دار نصف شده و به هردو نفر تحویل می شود و هر زمان هر دو نفر حاضر بودند خودرو تحویل می شود. البته اگر خریدار کلاهبردار بوده و قصد آزار فروشنده را داشته باشد، از آوردن قبض دوم سر باز می زند و هزینه های گزاف برای ارائه قبض طلب می کند که عملاً فروشنده برای پس گرفتن خودرو خود به دردسر می افتد.

2- خودرو در پارکینگ فروشنده متوقف شده و مثلاً سوییچ خودرو یا سوییچ قفل فرمان به خریدار تحویل می شود. در این حالت مانند حالت قبل اگر خریدار قصد آزار فروشنده را باشد هزینه های گزافی برای تحویل کلید و ادامه معامله طلب می کند.

3- خریدار 80- 90% مبلغ خودرو را پرداخت کرده و خودرو را با خود می برد و مدارک تا روز تعویض پلاک در دست فروشنده می ماند. در این حالت این ریسک برای فروشنده وجود دارد که اگر خلاف، تصادف یا هر مشکلی برای خودرو اتفاق بیافتد فروشنده مقصر است. حتی ممکن است خریدار خودرو را بدزدد.

4- اگر خودرو در نمایشگاه باشد، مسلما خودرو در همانجا می ماند و خریدار باید مبلغی به عنوان بیعانه پرداخت کند تا روز تحویل خودرو. اگر با نمایشگاه دار معامله کردید، حتما یک کپی از قولنامه بگیرید و از VIN خودرو عکس بگیرید.

یک بار دیگر نحوه بررسی مدارک در مطالب خان 3، مورد 7 از سوال 2 را با دقت بخوانید

5- بهترین حالتی که من پیشنهاد می کنم، خودرو در پارکینگ فروشنده متوقف شود و خریدار رقم کیلومتر را یادداشت کند و پس از نگارش قولنامه فروشنده اخلاقاً تعهد می کند خودرو را حرکت ندهد.

 

7- اگر پس از قولنامه، خودرو دچار سانحه یا سرقت شود، چه باید کرد؟

فرض کنید خودرو در پارکینگ فروشنده پارک شده و قبل از انجام مراحل قانونی انتقال مالکیت سرقت شود یا مثلاً در پارکینگ عمومی غیر مسقف پارک شده و دچار تگرگ خوردگی شود. حتی ممکن است زمانی که طرفین به اتفاق در حال عزیمت به سمت مرکز تعویض پلاک هستند، خودرو تصادف کند و حوادثی از این قبیل ….

در این شرایط هرگونه تصمیم گیری بنا به شرایط موجود و باید با توافق طرفین انجام شود.