خان پنجم: اما و اگر های معامله وکالتی

 

گاهی اوقات فروشنده زمان کافی برای همراهی خریدار در مرکز تعویض پلاک و طی پروسه های قانونی ندارد یا ممکن است خریدار در شهر دیگری ساکن باشد و مجبور است برای انجام مراحل تعویض پلاک از فروشنده وکالت بگیرد. در این حالت است که معامله وکالتی پیش می آید.

معامله به صورت وکالتی با معامله به صورت مستقیم که طرفین به اتفاق به مرکز تعویض پلاک و دفتر اسناد رسمی مراجعه می کنند کمی متفاوت است. در این حالت بحث انتقال مالکیت و تسویه مالی به صورت همزمان انجام نمی شود و اگر وکالت نامه به درستی نوشته نشده و پروسه قانونی به درستی طی نشود، حتما یکی از طرفین معامله دچار ضرر می شود.

در ادامه موارد مربوط به یک معامله وکالتی صحیح را مرور می کنیم.

1- انواع وکالت نامه در زمان معامله خودرو

وکالت تعویض پلاک (کاری): با اعطا وکالت تعویض از سوی فروشنده، خریدار می تواند به نمایندگی از فروشنده و بدون نیاز به حضور او راهی مرکز تعویض پلاک شود و فرآیند انتقال مالکیت را انجام دهد و بعد از آن، دوباره به همراه فروشنده به دفترخانه مراجعه کرده و سند قطعی خودرو را تنظیم نماید. در فرآیند اعطا وکالت تعویض پلاک، فروشنده باید برای تکمیل مراحل قانونی، دوباره به دفترخانه مراجعه کند.

وکالت فروش (تام): با اعطا این وکالت، دیگر نیازی به مراجعه دوباره فروشنده به دفترخانه نیست و فروشنده فقط یک ‌بار به خریدار وکالت داده که امور مرتبط به تعویض پلاک را پیش ببرد و بعد از تعویض پلاک هم خودش به تنهایی برای ثبت سند نهایی به محضر مراجعه می کند.

در این میان، چند نکته وجود دارد:

نکته اول: هزینه وکالت فروش از وکالت تعویض پلاک خودرو بیشتر است.

نکته دوم: وکالت‌نامه تعویض پلاک خودرو و وکالت ‌نامه فروش از نظر زمانی محدودیت دارند.

نکته سوم: بهتر است در فرآیند تنظیم وکالت خودرو، فروشنده از اعطای حق توکیل به خریدار خودداری کند. حق توکیل یعنی خریدار می تواند بدون اینکه خودرو را سند بزند، آن را بفروشد، معمولا زمانی خریدار تقاضای حق توکیل می کند که دلال باشد چون می خواهد هزینه های انتقال سند را پرداخت نکرده و سود بیشتری کند.

 

2- در هر مورد از وکالت نامه ها تسویه مبلغ خودرو به چه صورت انجام می شود؟

در وکالت تعویض پلاک معمولا 80- 90% مبلغ خودرو بنا به توافق به فروشنده پرداخت می شود و مابقی مبلغ خودرو در هنگام تنظیم سند در دفترخانه به فروشنده پرداخت می شود اما در وکالت فروش باید کل مبلغ خودرو به فروشنده پرداخت شود.

توصیه مهم: در معامله وکالتی تسویه مالی همزمان با انتقال مالکیت انجام نمی شود و از همین رو، این نوع از معامله با افراد ناشناس خطرناک است. لذا اکیداً توصیه می کنیم به خریدار ناشناس وکالت ندهید و از فروشنده ناشناس وکالت نگیرید. اگر طرف معامله شما ناشناس است درصورتی وکالتی معامله کنید که از آدرس محل سکونت یا محل کار وی مطمئن باشید تا اگر در پروسه انتقال مالکیت مشکلی پیش آمد بتوانید معامله را فسخ کنید. موارد بسیاری وجود دارد که خریدار از فروشنده وکالت گرفته اما در مرکز تعویض پلاک متوجه می شود خودرو ممنوع المعامله یا توفیقی است و هرگز نتوانسته فروشنده را پیدا کند و مبلغ پرداختی را پس بگیرد. همچنین موارد بسیاری وجود داشته که خریدار پس از دریافت وکالت نامه و پیش از انتقال مالکیت، دچار تصادف منجر به فوت شده و این فروشنده بوده که درگیر پله های دادگاه شده است.

3- اگر خریدار وکالت گرفت اما تعویض پلاک را انجام نداد چه می شود؟

شما به عنوان فروشنده باید نسبت به فک پلاک حساس باشید و پس از دادن وکالت آن را پیگیری کنید تا ببینید خریدار در بازه زمانی مقرر این کار را انجام داده یا نه. پیگیری فک پلاک از طریق همان سایت راهور یا مراکز پلیس +10 و دقیقا برعکس استعلام پلاک انجام می شود.

اگر متوجه شدید خریدار طی مدت تعیین‌شده اقدام به فک پلاک نکرده و با پلاک شما تردد می‌کند، اصطلاحاً دعوای فک پلاک ایجاد می‌شود. در این شرایط فروشنده باید به مراجع قضایی مراجعه و دادخواستی را مبنی بر توقیف پلاک فک نشده تسلیم کند. بدیهی است اعلام چنین موردی به پلیس راهنمایی و رانندگی نتیجه‌ای دربر نداشت و به صرف ادعای شما پلاک را توقیف نخواهد کرد. بنابراین باید فقط از طریق مراجع قضایی اقدام کنید.

4- اگر از تاریخ وکالت نامه بگذرد و تعویض پلاک خودرو انجام نشود، تکلیف چیست؟

در این حالت دوباره مالک قانونی خودرو فروشنده است و برای تنظیم مجدد وکالت نامه باید هر دو نفر به دفترخانه مراجعه کنند. ضمنا بنا به شرایط مختلف ممکن است عدم تعویض پلاک به ضرر یکی از طرفین شود.

ممکن است خریدار بابت تنظیم مجدد وکالت نامه به فروشنده مراجعه کند، اما او از تنظیم مجدد وکالت نامه خودداری کرده و حتی مبلغ دریافت کرده بابت خودرو را عودت ندهد. در این صورت اگر خریدار قولنامه داشته و مستندات پرداخت را نگه داشته باشد، باید برای ادامه مراحل انتقال مالکیت یا فسخ معامله و دریافت مبلغ پرداختی به مراجع قانونی مراجعه کند.

به طریق مشابه ممکن است فروشنده مجدد به خریدار مراجعه کند، اما چون خریدار خودرو را برای مقاصد غیر قانونی (مانند قاچاق کالا) تهیه کرده است، از تنظیم مجدد وکالت سر باز زند. در این حالت این فروشنده است که درگیر مراجع قضایی می شود.

5- اگر پس از وکالت و قبل از انتقال مالکیت مالک فوت کند، چه باید کرد؟

خریدار باید با هماهنگی وراث مراحل انتقال مالکیت را انجام دهد وگرنه می تواند معامله را فسخ کند و پول خود را بگیرد. اگر وراث با وی همکاری نکنند باید از طریق مراجع قضایی مراحل کار را پیگیری کند.

6- نمونه مشکلاتی که خریداران خودرو در حین معامله وکالتی با آن روبرو هستند:

1- فرض کنید شما به عنوان خریدار از فروشنده ناشناس وکالت نامه گرفته اید و در حین تعویض پلاک متوجه می شود پلیس امنیت اخلاقی خودرو مذکور را بخاطر مسائل اخلاقی و بدحجابی ممنوع المعامله کرده است، یا به طریق مشابه متوجه می شوید خودرو دارای وارث است و باید ورثه برای آن تعیین تکلیف کنند و یا مثلاً مالک بدهی مالیاتی دارد و خودرو توقیف شده است. اینها نمونه مواردی است که شاید خریدار بتواند با مذاکره با فروشنده حل و فصل نماید و یا حتی خودرو را عودت دهد اما مواردی هم وجود دارد که معمولاً راه برگشتی برای خریدار باقی نمی ماند مثلاً خریدار در حین کارشناسی اصالت متوجه می شود خودرو دوتکه است یا قبلاً این پلاک در لیست سیاه تعویض پلاک ثبت شده و …. اینجاست که معمولا شما هیچ وقت نمی توانید فروشنده را پیدا کنید و سرمایه تان به باد رفته است چون عموماً این دست فروشندگان کلاهبردار هستند.

2- فرض کنید از فروشنده وکالت تعویض پلاک گرفته اید و بعد از انجام مراحل تعویض پلاک، زمانی که جهت ثبت سند در دفتر اسناد رسمی به فروشنده مراجعه می کنید، مبلغ بیشتری بابت تسویه خودرو طلب از شما کرده و از ثبت سند نهایی خودداری می کند. خوشبختانه راه حل این مساله نسبتاً آسان است. از آنجا که انتقال مالکیت انجام شده، می توانید به شورای حل اختلاف مراجعه کنید و با وکالت داده شده و برگه سبز جدید، دستوری مبنی بر ثبت سند بگیرید و سند نهایی را به نام خود ثبت کنید.

7- نمونه مشکلاتی که فروشندگان خودرو در حین معامله وکالتی با آن روبرو هستند:

1- فرض کنید شما به عنوان فروشنده، به خریدار ناشناس وکالت تعویض پلاک داده اید. خریدار پیش از انتقال مالکیت خودرو، با عابری تصادف می کند و منجر به فوت وی می شود یا مثلاً خریدار علاوه بر استفاده شخصی از خودرو، از آن برای مقاصد غیرقانونی مانند قاچاق کالا و انسان هم استفاده می کند و به همین دلیل هیچگاه آن را تعویض پلاک نکرده و مراحل انتقال مالکیت را انجام نمی دهد. در چنین مواقعی از آنجا که شما مالک اصلی خودرو شما هستید، در صورت توقیف خودرو توسط نیروهای پلیس، متهم اصلی شما هستید. شاید بتوانید خود را با وکالت داده شده یا قولنامه امضا شده تبرئه کنید، اما مسلما درگیر پله های دادگاه خواهید شد.

2- فرض کنید به خریدار وکالت تعویض پلاک داده اید. خریدار بعد از تعویض پلاک از تسویه مابقی مبلغ خودرو خودداری می کند. طبق قانون، خریدار تعویض پلاک کرده و مالک قانونی خودرو است. اگر قولنامه ای مبنی بر مبلغ توافق شده داشته باشید یا در وکالت نامه مبلغ نهایی خودرو را درج کرده باشید و آدرس خریدار را گم نکنید، ماه ها طول می کشد تا در پله های دادگاه مابقی مبلغ تسویه را از خریدار بگیرید و گرنه باید الباقی مبلغ خودرو خداحافظی کنید.